وبلاگ
اجزای تشکیل‌دهنده سیستم گازسوز خودرو؛ از صفر تا صد
این روزها وقتی صحبت از صرفه‌جویی در هزینه‌های سوخت میشه، اولین چیزی که به ذهن خیلی‌ها میاد خودروهای دوگانه‌سوزه. دلیلش هم واضحه؛ گاز طبیعی هم ارزون‌تره، هم آلودگی کمتری داره. اما چیزی که کمتر بهش توجه می‌کنیم، اینه که این سیستم چطور کار می‌کنه و از چه بخش‌هایی ساخته شده.
واقعیت اینه که سیستم گازسوز ماشین فقط یه مخزن و چند تا شیلنگ ساده نیست. در واقع، یه مجموعه پیچیده‌ست که هر قطعه اون وظیفه خاصی داره. اگه یکی از این بخش‌ها درست کار نکنه، کل سیستم دچار مشکل میشه و حتی می‌تونه خطرساز بشه.
پس بیاید با هم اجزای اصلی این سیستم رو بشناسیم و ببینیم هر کدوم چه نقشی دارن.
مخزن گاز؛ قلب سیستم ذخیره‌سازی
اولین و مهم‌ترین بخش سیستم گازسوز، مخزن یا همون سیلندر گازه. این مخزن تحت فشار خیلی بالایی قرار داره (معمولاً تا ۲۰۰ بار) و باید بتونه بدون هیچ مشکلی این فشار رو تحمل کنه.
مخزن‌ها معمولاً از فولاد با مقاومت بالا ساخته میشن و برای ایمنی بیشتر، هر چند سال یک بار تست هیدرواستاتیک روشون انجام میشه. شاید براتون جالب باشه بدونید که وزن این مخزن‌ها زیاده و به همین دلیل، معمولاً توی صندوق عقب یا زیر خودرو نصب میشن تا تعادل ماشین حفظ بشه.
شیر مخزن؛ نگهبان ورود و خروج گاز
روی هر مخزن یه شیر نصب میشه که کنترل ورود و خروج گاز رو به عهده داره. این شیر مثل یه دروازه عمل می‌کنه. موقع سوخت‌گیری باز میشه تا گاز وارد مخزن بشه و موقع مصرف، جریان گاز رو به سمت موتور هدایت می‌کنه.
یکی از نکات جالب این شیرها اینه که معمولاً به سیستم ایمنی مجهزن. مثلاً اگه فشار بیش از حد بالا بره یا دمای محیط تغییر ناگهانی داشته باشه، شیر به‌طور خودکار بسته میشه تا از خطر انفجار جلوگیری کنه.
لوله‌ها و شیلنگ‌های انتقال؛ مسیر امن سوخت
وقتی گاز از مخزن خارج شد، باید از طریق لوله‌ها و شیلنگ‌ها به موتور برسه. این بخش به ظاهر ساده به نظر میاد، اما در واقعیت جزو حساس‌ترین قسمت‌های سیستم محسوب میشه. چرا؟ چون کوچک‌ترین ترک یا فرسودگی می‌تونه باعث نشتی بشه و نشتی هم یعنی خطر.
شیلنگ‌ها از جنس لاستیک تقویت‌شده ساخته میشن تا در برابر فشار و تغییرات دما مقاوم باشن. همین‌طور لوله‌های فلزی هم برای بخش‌هایی که نیاز به استحکام بیشتر هست، به کار میرن.
رگلاتور یا فشارشکن؛ مغز متفکر تنظیم فشار
یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم گازسوز رگلاتوره. این قطعه فشار بالای گاز داخل مخزن رو می‌گیره و اونو به سطح قابل استفاده برای موتور تبدیل می‌کنه. در واقع، بدون رگلاتور موتور اصلاً نمی‌تونه از گاز استفاده کنه.
رگلاتور علاوه بر کاهش فشار، وظیفه داره دمای گاز رو هم کنترل کنه. چون وقتی گاز از فشار بالا به پایین میاد، دمایش تغییر می‌کنه. به همین خاطر، رگلاتور معمولاً به سیستم خنک‌کننده موتور وصل میشه تا دمای پایدار حفظ بشه.
ریل انژکتور؛ پخش‌کننده دقیق سوخت
گاز بعد از تنظیم فشار باید با دقت وارد سیلندرهای موتور بشه. این کار رو ریل انژکتور انجام میده. در واقع، ریل انژکتور مثل یه نازل چندتایی عمل می‌کنه که مقدار دقیقی گاز رو به هر سیلندر می‌فرسته.
اینجا دقت خیلی مهمه، چون اگه مقدار گاز زیاد یا کم باشه، موتور دچار بدسوزی میشه. به همین خاطر کیفیت ریل انژکتور تأثیر مستقیمی روی راندمان و مصرف سوخت خودرو داره.
ECU یا واحد کنترل الکترونیکی؛ فرمانده کل سیستم
تقریباً همه چیز توی خودروهای مدرن زیر نظر ECU یا همون کامپیوتر مرکزیه. ECU اطلاعات مربوط به فشار، دما و میزان گاز تزریق‌شده رو بررسی می‌کنه و بر اساس شرایط موتور، بهترین میزان تزریق رو تنظیم می‌کنه.
جالب اینجاست که ECU در خودروهای دوگانه‌سوز باید بتونه بین دو حالت بنزین و گاز سوئیچ کنه. پس در واقع، دو نقشه سوخت‌رسانی مختلف رو در حافظه خودش داره و بسته به انتخاب راننده، یکی رو فعال می‌کنه.
سوپاپ‌ها و سیستم ایمنی؛ تضمین امنیت
شاید تا حالا دیده باشید که روی سیستم گازسوز چند تا سوپاپ ایمنی نصب شده. وظیفه این سوپاپ‌ها اینه که در شرایط غیرعادی مثل افزایش فشار یا دمای بالا، سریع عمل کنن و از خطرات احتمالی جلوگیری کنن.
این سیستم ایمنی باعث میشه که حتی در شرایط سخت مثل تصادف هم احتمال انفجار یا آتش‌سوزی تا حد زیادی کاهش پیدا کنه.
جمع‌بندی: اجزا مثل تیم فوتبال کنار هم کار می‌کنن
وقتی همه این اجزا رو کنار هم می‌ذاریم، می‌بینیم که سیستم گازسوز یه مجموعه کاملاً هماهنگه. از مخزن و شیر گرفته تا رگلاتور، انژکتور و ECU، همگی دست به دست هم میدن تا خودرو بتونه به‌صورت ایمن و بهینه از گاز استفاده کنه.
اگه یکی از این بخش‌ها خراب بشه، کل سیستم تحت تأثیر قرار می‌گیره. برای همین، سرویس دوره‌ای و استفاده از قطعات استاندارد اهمیت خیلی زیادی داره.
پیشنهاد پایانی
حالا که با اجزای تشکیل‌دهنده سیستم گازسوز آشنا شدید، شاید براتون سوال باشه: «چطور میشه این اجزا رو سالم نگه داشت؟»
پیشنهاد می‌کنم حتماً مقاله ما درباره [آموزش نگهداری و افزایش عمر سیستم گازسوز خودرو] رو بخونید. اونجا نکته‌هایی رو توضیح دادیم که می‌تونه عمر قطعات رو چند برابر کنه.
💬 شما تا حالا تجربه خرابی در سیستم گازسوز خودرو داشتید؟ کدوم قطعه بیشتر اذیتتون کرده؟ نظرتون رو پایین همین مقاله برامون بنویسید.